17 stycznia 1991 roku Komisja powołana 27 czerwca 1989 r. przez Komisję Zakładową Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” przy Politechnice Wrocławskiej dla przyjęcia sprawozdania Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej z działalności w latach 1982-1989 stwierdza, że otrzymała od przedstawicieli byłej Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej dodatkowo, oprócz informacji wymienionych w sprawozdaniu komisji z 21 czerwca 1990, następujące materiały:
Sprawozdanie z działalności Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” przy Politechnice Wrocławskiej za lata 1982-1989 – maszynopis, 13 stron z załącznikami:
a) zestaw tekstów z „Biuletynu Informacyjnego” sygnowanych przez Uczelnianą Komisję Koordynacyjną,
b) lista studentów Politechniki represjonowanych w stanie wojennym,
c) roczne rozliczenia finansowe Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej publikowane w latach 1983-1989 w „Biuletynie Informacyjnym”.
Komplet (bez nr. 2) egzemplarzy „Biuletynu Informacyjnego” od nr. 1 (styczeń 1982) do nr. 96-98 (sierpień-październik 1989).
Komisja stwierdza też, że przedstawiciele byłej Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej przekazali organizacji zakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” przy Politechnice Wrocławskiej, przez jej biuro, pozostałą sumę 3 mln stanowiącą ostatnią ratę zysku z inwestycji gospodarczej oraz maszynę do pisania.
Tym samym Komisja stwierdza, że Uczelniana Komisja Koordynacyjna w pełni wywiązała się z obowiązku rozliczenia swej działalności.
Komisja pragnie wyrazić najgłębsze uznanie Koleżankom i Kolegom zaangażowanym w działalność Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej. Żałujemy jednak, że nazwiska ich, tak chlubnie zapisane w życiu Uczelni, nie zostały ujawnione. Komisja kierowała się w tym względzie wyraźnie wypowiedzianą wolą części zainteresowanych.
Komisja przekazuje otrzymane materiały Prezydium Komisji Zakładowej i sugeruje, by pełny tekst „Sprawozdania” opublikować w numerze specjalnym „Biuletynu Informacyjnego”.
Wrocław, 17 stycznia 1991 roku
Krzysztof Pigoń,
Marian Suski
Andrzej Wiszniewski
Tadeusz Zipser
SPRAWOZDANIE
z działalności Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” na Politechnice Wrocławskiej za lata 1982-1989
- Powstanie Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej.
W niedzielę 13 grudnia 1981 r., w dniu wprowadzenia w Polsce stanu wojennego, zawiązał się na Politechnice Komitet Strajkowy. Studenci i niewielka grupa pracowników rozpoczęli strajk okupacyjny w budynkach A oraz w budynku D-l Politechniki. Była to spontaniczna reakcja na wprowadzenie stanu wojennego. Już 13 grudnia a szczególnie 14, nastąpiło zorganizowanie się strajkujących. W strajku uczestniczył ostatecznie około 500 studentów i 150 pracowników. Pełnomocnikiem Komisji Zakładowej “S” był Marek Muszyński.
W kompleksie budynków A-l strajk został rozbity przez oddziały ZOMO o godz. 1.40 w dniu 15 grudnia. Podczas trwania tej akcji zmarł na atak serca uczestniczący w strajku p. Tadeusz Kostecki. W budynku D-l strajk został rozwiązany przed południem 15 grudnia.
Od pierwszych dni po strajku były na Politechnice rozpowszechniane powielaczowe wydania pisma RKS-u „Z dnia na dzień” oraz przepisywane na maszynie: opis strajku i jego rozbicia a także informacje o represjach wobec pracowników i studentów Politechniki Wrocławskiej.
Trzeba było czterech miesięcy by z narastających indywidualnych kontaktów różnych osób i spontanicznych form samoobrony w warunkach stanu wojennego wyłoniła się tajna organizacja „S” inicjująca i koordynująca działania przeciw bezprawiu stanu wojennego i jego miejscowych funkcjonariuszy.
W ostatnich dniach kwietnia 1982 r. doszło do spotkania przedstawicieli kilku wydziałów zainicjowanego przez Tadeusza Huskowskiego. Grono to utworzyło Uczelnianą Komisję Koordynacyjną (UKK) i podjęło się koordynacji działań związkowych i różnych form oporu społecznego na Politechnice Wrocławskiej: koordynacji pomocy represjonowanym pracownikom i studentom, pomocy i współpracy z niezależnym ruchem studenckim (głównie NZS-em), rozszerzania zasięgu podziemnej struktury „S” na uczelni, działalności informacyjnej i wydawniczej. W skład UKK wszedł jeden z redaktorów wydawanego już Biuletynu Informacyjnego („Pismo członków organizacji Zakładowej NSZZ „Solidarność” PWr.”) wobec czego stał się on pismem „Organizacji Zakładowej NSZZ “S” PWr.”) wydawanym przez UKK (od numeru 4 z czerwca 1982 r.).
Niekwestionowanym autorytetom i przewodniczącym UKK był T. Huskowski. Po Jego śmierci w sierpniu 1984 r. UKK funkcjonowała bez przewodniczącego. Działania były uzgodnione na posiedzeniach, które odbywały się z częstością zależną od potrzeb, na ogół nie częściej niż raz w tygodniu i nie rzadziej niż raz w miesiącu.
Liczebność UKK nigdy nie przekraczała 6 osób. Nowi członkowie UKK byli dobierani spośród zaufanych działaczy związkowych po odejściu innych (aresztowanie, internowanie, śmierć, wyjazd za granicę). Łącznie w latach 1982-1989 działało w UKK 12 osób. Ich nazwiska, zadania i okres działania zostały przekazane do wiadomości członkom Komisji Oceniającej działalność UKK, prof. prof.: Krzysztofowi Pigoniowi, Marianowi, Suskiemu Andrzejowi Wiszniewskiemu i Tadeuszowi Zipserowi.
- Struktura organizacyjna.
Od momentu powstania UKK jej członkowie czynili starania o rozszerzenie tajnej struktury na wszystkie jednostki organizacyjne. Wykorzystano do tego osobiste znajomości. Już w 1982 roku UKK utrzymywała kontakty informacyjne, finansowe i kolportażowe z około 30 Komisjami Oddziałowymi.
W wyniku tych działań UKK miało ostatecznie do dyspozycji dwie niezależne sieci: kolportażową i informacyjno-finansową w około 40 jednostkach organizacyjnych Politechniki. Sieć kolportażowa swym zasięgiem wykraczała poza Politechnikę a nawet poza Wrocław. Sieć informacyjno-finansowa była wykorzystywana do dwustronnego przekazywania tajnych informacji, przekazywania składek do UKK, koordynowania poszczególnych akcji obejmujących uczelnię.
Pracownicy administracji centralnej, biblioteki zakładu graficznego i okresowo niektórych instytutów tworzyli wydzieloną grupę. Prowadziła ona działalność w pewnym stopniu niezależną od UKK. Osoba organizująca tę grupę przekazywała część składek i rozliczała się finansowo przed UKK.
Mimo rozległych kontaktów z ogniwami “S” i innymi strukturami niezależnymi (Komisje Oddziałowe, ARO NZS, RKS, tajne struktury “S” innych uczelni) nie miały miejsca żadne zatrzymania ani aresztowania związane z działalnością w strukturze podległej UKK.
- Działalność merytoryczna.
Nie istnieje pisana dokumentacja działalności UKK. Ze względów bezpieczeństwa nie protokółowano zebrań, a zadania wykonywane przez członków UKK były relacjonowane ustnie na kolejnych posiedzeniach Komisji. O zakresie spraw, jakimi zajmowała się UKK świadczą częściowo apele, oświadczenia i rezolucje UKK ogłaszane w Biuletynie Informacyjnym (Załącznik l).
W okresie stanu wojennego głównym zadaniem UKK było budowanie sprawnie działającej tajnej struktury oraz opieka i pomoc dla represjonowanych. Pomoc represjonowanym pracownikom Uczelni prowadziły w zasadzie Komisje Oddziałowe. One też wypłacały regularnie zasiłki statutowe członkom płacącym składki. Fundusze UKK były wykorzystywane w wypadkach gdy jednostka macierzysta represjonowanego nie mogła takiej pomocy udzielić. UKK przejęła opiekę nad represjonowanymi studentami pokrywając częściowo lub całkowicie kary pieniężne orzekane przez tzw. Kolegia ds. wykroczeń. Zachowała się lista represjonowanych studentów (czerwiec-wrzesień 1982), którym udzielono pomocy (Załącznik 2).
Z funduszów UKK był także wspierany niezależny ruch studencki (darowizny, pożyczki), zwłaszcza studenckie inicjatywy wydawnicze.
Po zawieszeniu stanu wojennego liczba represjonowanych zmalała, wobec czego zmniejszyły się też wydatki przeznaczane na pomoc. Większe znaczenie w działalności UKK zaczęły mieć inne formy działania: inicjowanie i koordynowanie akcji protestacyjnych własnych i organizowanych przez RKS lub TKK, zbieranie i rozpowszechnianie informacji zwłaszcza dotyczących środowiska akademickiego, wywieranie presji na władze miejscowe publikowaniem informacji o represyjnych działaniach organizacji lub osób, kolportaż narastającej ilości wydawnictw podziemnych, druk własnego pisma, pomoc techniczna przy druku innych wydawnictw, udział w akcji Wybory ’84 (wysyłanie w teren pism wzywających do bojkotu wyboru, udział w kontroli frekwencji w przydzielonym przez RKS rejonie). Kontynuowana była okazjonalna pomoc dla NZS-u PWr. (np. druk ulotki informacyjnej NZS dla kandydatów na studia).
UKK dysponowała własnymi możliwościami druku. Siłami własnymi (uczelnianymi, a w pewnym okresie także studenckimi) były przygotowywane matryce, sita, drukowany był Biuletyn Informacyjny. Z funduszów UKK byli opłacani drukarze a przez pewien okres również było finansowane wynajęcie lokalu wykorzystywanego do drukowania (druku) wydawnictw. Baza poligraficzna UKK była wykorzystywana do powielania niezależnego pisma ekologicznego „Zagrożenie”, pisma „Informacje Społecznego Komitetu Nauki – Wrocław”, a także niektórych wydawnictw RKS-u (kalendarze, kartki świąteczne, część nakładu “Z dnia na dzień”).
W omawianym okresie odbyły się cztery spotkania robocze pełnego składu UKK z członkami RKS-u. Pierwsze odbyło się zimą 1982/83 z Józefem Piniorem i Markiem Muszyńskim, później dwukrotnie z przewodniczącym RKS-u Markiem Muszyńskim, a w 1988 r. z jego następcą.
W okresie pełnienia funkcji przewodniczącego RKS-u przez Marka Muszyńskiego Politechnika, a w szczególności członkowie UKK stanowiliśmy naturalne zaplecze RKS-u uczestnicząc m.in. w organizacji posiedzeń TKK, gdy odbywały się one we Wrocławiu.
Od czasu powołania Porozumienia NSZZ “S” Uczelni i Instytutów Naukowych Wrocławia (tzw. Poziomki) UKK miała w tej strukturze dwóch przedstawicieli.
- Wydawnictwa UKK.
W styczniu 1982 r. został wydany pierwszy numer Biuletynu Informacyjnego NSZZ “S” PWr. w postaci dwustronnie zapisanej kartki maszynopisu A4 w nakładzie 30 egzemplarzy. Nakład ten się powiększył przez przepisywanie numeru przez różne osoby. Numer ten, a także nr 2 wydany tym samym sposobem w lutym 1982 przygotowało kilka luźno związanych osób, członków “S” z różnych instytutów PWr.
W połowie marca 1982 spotkali się przedstawiciele dwóch grup (I-9 i I-4) pragnących wydawać BI w większym nakładzie za pomocą powielacza białkowego. Ustalono, że każda z grup będzie wydawać naprzemiennie kolejne numery BI, który będzie dwutygodnikiem związkowym Politechniki. Takie rozwiązanie obciążało każdą grupę jednym numerem na miesiąc i zapewniało pismu ciągłość na wypadek represji. Grupy te wydały numery 3 i 3a. W czerwcu 1982 r. (od numeru 4) Biuletyn Informacyjny stał się pismem redagowanym i wydawanym przez UKK. Ukazywał się początkowo nieregularnie, potem jako miesięcznik. W okresie wakacji wydawane były numery podwójne: czerwiec-lipiec i sierpień-wrzesień. Ostatnim redagowanym przez UKK Biuletynem był 10-stronicowy numer potrójny 96-98 (sierpień-październik 1989), w którym zostało zamieszczone oświadczenie UKK o zawieszeniu działalności swojej i tajnych struktur z dniem 11 listopada 1989 r. Oprócz numerów regularnych były wydawane numery specjalne od jednokartkowych ulotek strajkowych do wielokartkowych numerów poświęconych określonej sprawie (np. l6-stronicowy raport “Pięć lat po sierpniu” w styczniu 1986 czy 10-stronicowy wywiad z Markiem Muszyńskim w marcu 1988).
Pewnym wysiłkiem redakcyjnym było opracowanie powojennych wspomnień Tadeusza Huskowskiego, dotyczących czasu II wojny, które z dodatkowymi tekstami zostały wydrukowane dla uczczenia pierwszej rocznicy śmierci, naszego duchowego przywódcy (Tadeusz Huskowski, wyd. NSZZ “ S” PWr., Wrocław 1985, str.68, nakład 550 egz.).
Biuletyn Informacyjny był pismem koncentrującym się głównie na sprawach Ucze1ni i środowiska akademickiego. Stałymi pozycjami były informacje o sytuacji w środowisku, sprawozdania z posiedzeń senatu, doroczne sprawozdania UKK, a także wydawane przez UKK lub „Poziomkę” oświadczenia, apele i rezolucje. W końcowych latach podziemnego okresu „S” Biuletyn Informacyjny był jedynym pismem uczelnianym we Wrocławiu. (Patrz także: artykuł wstępny w 100 numerze BI – grudzień 1989).
- Kolportaż.
Niniejsze sprawozdanie obejmuje okres 1985-89. Osoba kierująca kolportażem do roku 1985 przebywa za granicą i nie było możliwe uzyskanie sprawozdania za okres 1982- 85.
UKK od chwili swego powstania przykładała dużą wagę do obiegu informacji i wolnego słowa. Dzięki temu powstała sprawna struktura, która była w stanie wydawać własne materiały, pomagać innym wydawcom i rozpowszechniać duże ilości materiałów wydawanych w Polsce i na emigracji. Sieć kolportażowa służyła nie tylko do przekazywania prasy i wydawnictw ale także do wymiany informacji pomiędzy UKK i Komisjami Oddziałowymi jako drugi – obok sieci informacyjno-finansowej – kanał.
Sieć kolportażu działała jednakowo intensywnie od początków roku 1982 do lata 1989, kiedy pojawiła się możliwość działania jawnego. W roku 1985 istniała już duża i dobrze zorganizowana struktura kolportażowa z ustaloną siecią dostawców zewnętrznych i kolporterów wewnętrznych Politechnika Wrocławska była dużym i niezawodnym odbiorcą cenionym przez wydawców i pośredników podziemnego ruchu wydawniczego. Była ona też dostawcą dla wielu instytucji i zakładów, które nie potrafiły uzyskać samodzielności w dziedzinie kolportażu. UKK trzymała się zawsze zasady bezstronności i dopuszczała wszystkie opcje. W szczególności kolportaż był do samego końca lojalny względem wydawnictw RKS, prezentując jednocześnie wydawnictwa RKW.
Zestawienie tytułów rozprowadzanych w omawianym okresie:
- Biuletyn Informacyjny PWr. – miesięcznik własny wychodzący nieprzerwanie, średni nakład kilkaset egzemplarzy, niekiedy znacznie ponad tysiąc, średnia objętość 4-6 stron. Część nakładu, szczególnie gdy tematyka dotyczyła ogółu środowiska akademickiego, przekazywano innym uczelniom, stałym adresatem był Społeczny Komitet Nauki w Warszawie.
- Informacje Społecznego Komitetu Nauki – Wrocław – 300 egz.
- “Z Dnia Na Dzień” – tygodnik RKS-u Dolny Śląsk, jedna z podstawowych pozycji kolportażu – 800 egz.
- Riposta – nieregularne, małoformatowe pismo, wyd. przez RKS” Dolny Śląsk”.
- Tygodnik Mazowsze – ok. 250 egz., najpierw wożonych z Warszawy, potem drukowany jako edycja dolnośląska.
- KOS – tygodnik warszawski, ok. 100 egz., o efektownej jak na wydawnictwo podziemne objętości i formacie.
- Przegląd Wiadomości Agencyjnych (PWA) – warszawski tygodnik ilustrowany – 150 egz.
- Solidarność Walcząca – tygodnik dolnośląski – 250 egz.
- Biuletyn Dolnośląski – miesięcznik o historii sięgającej lat 70-tych – 100 egz.
- Obecność – wrocławski kwartalnik literacki – 100 egz.
- Prawda – miesięcznik RKS NSZZ „S” Dolny Śląsk – 60 egz.
- Na Indeksie – biuletyn NZS – 300 egz.
- Region – wydawany w okresie 1988-89 organ RKW.
- Biuletyn wrocławskich zakładów pracy: ELWRO, FAT, FADROMA, HYDRAL – ok. 50 egz.
i mniej regularnie – ok. 6-8 tytułów innych.
Okresowo rozprowadzane były różne inne tytuły (lokalne i zamiejscowe) takie jak na przykład: Zeszyty Niezależnej Myśli Lekarskiej, Niepodległość, Ogniwo, Pismo Chrześcijańsko-Liberalne Kraków, CDN, Tygodnik Wojenny, 13 Grudnia i inne.
Oprócz prasy bieżącej kolportowano również duże ilości wydawnictw zwartych, takich jak wymieniony już kwartalnik „Obecność” (Wrocław), miesięcznik „Kultura Niezależna” (Warszawa), kwartalnik polityczny „Aneks II (Warszawa), miesięcznik „Stańczyk – Pismo Konserwatystów i Liberałów” (Warszawa-Kraków-Wrocław).
Czytelnik miał do wyboru prasę wszelkiego rodzaju począwszy od biuletynów zakładowych do periodyków polityczno-literackich. Krótkiego komentarza wymagają aspekty finansowe kolportażu. Przedstawienie kosztów tej działalności jest obecnie trudne, choćby ze względu na inflację, która uniemożliwia ocenę skali przedsięwzięcia. Niewiele na przykład mówi kwota miesięczna ok. 50 tysięcy złotych wydawana na prasę wiosną roku 1986. Warto natomiast przypomnieć, że kwoty odprowadzane przez Komisje Oddziałowe “S” do kasy UKK niemal w całości powracały do nich w postaci prasy opłacanej przez UKK. Utrzymywano zasadę odpłatności za wydawnictwa droższe, a odpowiedni limit stopniowo był podnoszony w miarę postępu inflacji. W ostatnim okresie kolportażu jako bezpłatne traktowane były druki o cenie nie przekraczającej 100,- zł.
Oprócz czasopism rozprowadzano duże ilości materiałów propagandowych w postaci ulotek, plakietek, pocztówek, znaczków i indywidualnych akcji propagandowo-informacyjnych. Wiele materiałów tego typu użyto w akcjach protestacyjnych przeciw więzieniu takich osób jak W. Frasyniuk czy K. Morawiecki. Rozkolportowano nie tylko dziesiątki tysięcy ulotek i plakatów, ale także wykonane naszym przemysłem kalendarzyki z wizerunkami więzionych przywódców Związku. Warto przypomnieć, że członkowie naszego związku na Politechnice nie mieli nigdy trudności z wysłaniem patriotycznych kartek Wielkanocnych czy Bożonarodzeniowych do swych krewnych i znajomych, gdyż były one przez te wszystkie lata regularnie dostarczane.
Stałe dostawy otrzymywały wszystkie ogniwa Związku zarówno w instytutach jak i takich jednostkach jak administracja uczelniana, Studium Języków Obcych, Centrum Obliczeniowe, Biblioteka, ZANiD. Stałą wymianę prasy utrzymywano również z organizacjami studenckimi. Poza tym, jak wspomniano, Uczelnia dostarczała prasy i innych materiałów odbiorcom zewnętrznym (uczelnie, zakłady pracy, biura projektów, szpitale, szkoły – we Wrocławiu, w Legnicy, Wałbrzychu, Świdnicy, Jeleniej Górze, Opolu, Nysie i Kępnie).
UKK prowadziła również kolportaż książek wydawanych przez wydawnictwa niezależne. Istniały stałe kanały łączności z Warszawą i Krakowem obsługiwane przez studentów z NZS, skąd sprowadzano książki wydawane na tamtym terenie. Część książek otrzymywaliśmy w drodze wymiany za wydawnictwa wrocławskie. Przez pewien czas otrzymywaliśmy również książki wydawane w Gdańsku. Były one rozprowadzane wśród indywidualnych członków jak również zakupywane przez Komisje Oddziałowe dla tworzonych przez nie bibliotek.
Przez cały okres działalności podziemnej UKK rozprowadzała również książki wydawane przez wydawnictwa wrocławskie. W okresie szczytowym przez sieć kolportażową UKK przechodziły setki kilogramów książek miesięcznie.
- Współpraca środowiskowa.
6.1. Porozumienie środowiskowe (tzw. Poziomka).
Dwóch członków UKK było stałymi uczestnikami zebrań przedstawicieli “S” Uczelni i instytutów naukowych Wrocławia, tzn. Poziomki.
W zebraniach „Poziomki” stale uczestniczyli przedstawiciele Akademii Ekonomicznej, Akademii Medycznej, Akademii Rolniczej, Uniwersytetu, Politechniki oraz instytutów naukowych PAN.
Stałym zakresem działania były:
- wymiana informacji o sytuacji na uczelniach i w instytutach,
- wymiana publikacji podziemnych,
- wspólne oświadczenia i współdziałanie w sprawach dotyczących środowiska akademickiego,
- kontakt z RKS-em ”Poziomka” przez pewien okres miała stałego przedstawiciela w RKS-ie. Przez RKS „Poziomka” była traktowana jak międzyzakładowy Komitet Strajkowy i przydzielała mu zadania jak np. rejon kontroli frekwencji wyborów,
- dwustronna łączność ze Społecznym Komitetem Nauki w Warszawie.
6.2. Współpraca z NZS-em.
Współpraca z NZS układała się bardzo dobrze od samego początku istnienia UKK. W pierwszym okresie stanu wojennego masowo zatrzymywani byli studenci z NZS za malowanie haseł, rozrzucanie ulotek, udział w demonstracjach i zebraniach, drukowanie i kolportaż prasy. Konieczne stało się natychmiastowe wpłacanie wysokich grzywien w doraźnych kolegiach orzekających za uwolnienie zatrzymanych. Niezbędna w związku z tym była współpraca i koordynacja świadczeń (zbierania składek) wszystkich instytutów Politechniki.
W całym okresie działalności studenci stanowili trzon łączności kolportażowo-kurierskiej, przewożąc na plecach (z “kominkiem”) tony „bibuły” i książek. Utrzymywaliśmy stałą (w szczytowym okresie dwa razy w miesiącu) wymianę bezgotówkowę wydawnictw książkowych, prasy i druków ulotnych (“serwis”) w trzech zasadniczych kierunkach:
- Warszawa – dwa niezależne powiązania: Z MKS, Wola, Nowa, “Mazowsze” i “Uniwersytet”, potem KOS gdy padł “Uniwersytet”),
- Kraków – dwie linie: kolportażowa, “Myśl Niezależna”; “Stańczyk”, KPN. itp. oraz łączność na zagranicę przez Klub Wysokogórski (via Paryż).
- Gdańsk – jedno powiązanie kolportażowe.
Głównie studenci utrzymywali także naszą łączność kolportażową w regionie dolnośląskim i z sąsiednimi województwami (Nowa Sól, Opole, Poznań).
Współpracowaliśmy także przy uruchomieniu dwóch radiostacji „Radio Solidarność” (“Adrian” i “Waldek”).
Studenci otrzymywali prasę rozprowadzaną bezpłatnie przez UKK (ZND, SW, Biuletyn Informacyjny PWr., Tygodnik Mazowsze, PWA ). W zamian otrzymywaliśmy prasę studencką („Na Indeksie”). W 1988 r. UKK wydała ulotkę zredagowaną przez NZS a skierowaną do kandydatów na studia w Politechnice Wrocławskiej oraz sfinansowała jej rozesłanie. UKK wspierała studentów finansowo i swoją obecnością np. podczas strajku okupacyjnego zorganizowanego przez studentów w maju 1988 r., po rozpędzeniu przez milicję wiecu pod pomnikiem zamordowanych profesorów.
- Działalność finansowa.
Od roku 1982 tzn. od chwili powstania Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej (UKK) NSZZ „S” w Politechnice Wrocławskiej działalność finansowa (składki, zasiłki, pomoc Rodzinom internowanych lub ukrywających się itp.) obok druku, wydawania, kolportażu i sprzedaży książek, czasopism i ulotek stanowiła jedną z ważniejszych form działalności.
W roku 1982 UKK zorganizowała siatkę kolportażu oraz w zasadzie niezależną od niej siatkę szybkich kontaktów „finansowych”.
Przez cały czas działalności UKK na PWr. Komisji Oddziałowych było 35-40. KO działały w ponad 30 Instytutach oraz w innych jednostkach organizacyjnych Szkoły. Ponadto, do naszej organizacji związkowej należało kilka nieformalnych grup spoza PWr.
Dochody
Jedynymi źródłami dochodów UKK były:
- część składek członkowskich
KO obowiązane były do przekazywania (raz na kwartał) do UKK 50% zebranych pieniędzy pochodzących wyłącznie ze składek Członków. Pozostałe 50% były do wyłącznej dyspozycji KO. Komisje Oddziałowe przeznaczały te pieniądze na wypłatę zasiłków statutowych (ok. 50-80 w skali Uczelni rocznie), zapomóg, zakup prasy lub książek itp. UKK dokonywała corocznie tajnego rozliczenia działalności finansowej poszczególnych KO. Komunikaty sumujące te rozliczenia publikowane były w BI (zwykle w I kwartale nowego roku). Z połowy składek zebranych przez KO a docierających do UKK, 2/5 odprowadzane było do RKS-u jako składka na działalność tej struktury (stanowiło to 20% wszystkich składek zebranych na uczelni). Wpłaty te były potwierdzane w “Z dnia na dzień” pod hasłem SZPAN. Pozostała kwota wpłat z KO (tj. 30% całości składek członkowskich) pozostała do dyspozycji UKK. Te ogólne zasady były – z przyczyn oczywistych – nie zawsze dotrzymywane przez Instytuty. Niniejsze sprawozdanie zawiera rozliczenie finansowe wyłącznie tej sumy, która była w dyspozycji UKK. - wpłaty z zewnętrz (na hasło) – potwierdzane w BI
Nieregularne wpłaty (darowizny) potwierdzane były każdorazowo w BI i stanowiły stosunkowo niewielki udział we wpływach finansowych UKK. - działalność własna
Wobec coraz wyższych kosztów związanych z działalnością podziemną, UKK postanowiła w roku 1986 dokonać niewielkiej inwestycji finansowej w działalność gospodarczą przynoszącą zysk.
Wydatki
Były one przeznaczone głównie na :
-
- pomoc finansową Rodzinom osób ukrywających się (internowanych, prześladowanych itp.). Z pomocy tej korzystali (w różnym czasie) m.in. T. Wójcik, M. Muszyński, K. Morawiecki i inni. Pomoc ta była finansowana głównie przez Instytuty macierzyste osób potrzebujących pomocy. UKK zwalniała wówczas te Instytuty z obowiązku przekazywania całości lub części wpłat na swoje konto.
- zakup prasy (np. SW, PWA, TM ,KOS in.), która była następnie rozprowadzana nieodpłatnie w jednostkach organizacyjnych “S”,
- zakup papieru i opłata druku Biuletynu Informacyjnego UKK,
- pomoc finansowa dla NZS-u,
- wypłata zasiłków statutowych i zapomóg Członkom Związku, w przypadku braku możliwości realizacji wypłat przez macierzyste Komisje Oddziałowe,
- dofinansowywanie np. Festiwal Piosenki w Politechnice Wrocławskiej, Dolnośląska Nagroda Literacka, fundacje tablic pamiątkowych, Msze Św.
Poniżej przedstawiamy bardziej szczegółowe rozliczenie finansowe UKK.
Tabela l. Ogólne rozliczenie finansowe (w tys. zł) za lata 1982-1989
rok | przychód | rozchód | ||
(a) | (b) | (a)– (b) | saldo | |
1982/84a) | – | – | 174.642 | 174.642 |
1985 | 723.310 | 630.282 | 93.028 | 267.670 |
1986 | 873.470 | 851.280 | 22.190 | 289.860 |
1987 | 1064.820 | 1063.200 | 1.62 | 291.480 |
1988 | 1400.910 | 1287.580 | 113.330 | 404.810 |
1989 | 2371.148 | 2713.240 | -342.092 | 62.718 |
a) UKK nie dysponuje dokładnymi i przedmiotowym rozliczeniem finansowym za ten pierwszy okres swojej działalności (poza kwotą-saldem).
W związku z planowanym na lata 85/86 wyjazdem członka UKK odpowiedzialnego za sprawy finansowe na staż zagraniczny dokonano jedynie kwotowego rozliczenia zostawiając rozliczenie przedmiotowe na okres późniejszy. Niedawno jednak dowiedzieliśmy się, że osoba ta po przedłużeniu pobytu zostanie za granicę na stałe.
Tabela 2. Szczegółowe rozliczenie przychodów i rozchodów (w tys. zł) za lata 1985-1989
rok | 1985 | 1986 | 1987 | 1988 | 1989 |
wpływ (og.) | 723.310 | 875.470 | 1064.820 | 1400.910 | 2371.140 |
w tym: wpłaty z Inst. |
490.120 | 748.620 | 692.500 | 951.110 | 1695.638 |
wpłaty z zewnątrz | 84.700 | 41.300 | 90.580 | 199.800 | 18.100 |
dz. własna UKK | 148.490 | 83.550 | 281.740 | 250.000 | 657.410 |
wydatki (og.) | 630.282 | 857.280 | 1063.200 | 1287.580 | 2713.240 |
w tym: czasop. |
135.304 | 228.500 | 468.060 | 617.530 | 1117.200 |
mat. druk kolportaż |
176.788 | 204.740 | 122.140 | 196.050 | 469.400 |
RKS inne b) |
220.000a) 98.190 |
398.000a) 20.000 |
343.000a) 130.000 |
280.000 194.000 |
560.00 566.640 |
a) w tym 180.000 a przekazywanych było bezpośrednio Rodzinie W. Frasyniuk
b) pozycja ta zawiera wiele różnego rodzaju wypłat realizowanych w różnym czasie m.in. pomoc Instytutom, Studentom, finansowanie uroczystości „S”, zakup znaczków filatelistycznych, związkowych, zakup dewiz, delegacje, spłata pożyczki zaciągniętej w kasach kilku instytutów na potrzeby inwestycji z roku 1986 i inne.
W roku 1989 UKK dysponowała jedynie niewielką sumą (Tab.1) 62.718 zł. Tabela.1 ilustruje również fakt, iż praktycznie przez cały czas działalności UKK borykała się z kłopotami finansowymi. Dlatego istotnym wsparciem i zabezpieczeniem finansowym UKK były wpłaty dewizowe (zawsze potwierdzane w BI), obrót dewizami (w ówczesnym języku proceder zwany spekulacją) oraz inwestycja gospodarcza podjęta na początku 1986 roku.
W latach 1982-1989 potwierdzone w BI wpłaty dewizowe na konto UKK wynoszą: 180 DM, 150 FF, 380 $ USA oraz 0.3 Bon PKO. Dodatkowo na konto UKK wpłynęło 360 $ USA jako zysk z inwestycji gospodarczej w Polsce oraz sprzedaż na Zachodzie znaczków filatelistycznych Poczty Podziemnej „S” zakupionych za złotówki w Polsce. Ponadto prowadząc skup i sprzedaż dewiz uzyskaliśmy 57 $ USA.
Wypłaty dewiz z konta UKK zawierają dwie pozycje: 170 $ USA dla RKS-u oraz 60 $ USA dla NZS-u.
Kończąc zatem działalność UKK posiadała na swym koncie: 62.180 zł, 567 $ USA, 180 DM, 150 FF oraz 0.3 bon PKO. Ponieważ KZ NSZZ “ S” PWr. nie dysponuje kontem dewizowym, za wiedzą Komisji Oceniającej naszą działalność wszystkie dewizy zostały sprzedane w czerwcu br. po następujących kursach:
567 $ USA x 9.700 zł = 5.499.900 zł
180 DM x 5.760 zł = 1.036.800 zł
150 FF x 1.730 zł = 259.500 zł
0.3 PKO x 9.600 zł = 2.880 zł
+ gotówka 62.718 zł
razem 6.861.798 zł
Kwota ta została przekazana w czerwcu br. Komisji Oceniającej.
Ponadto przekazaliśmy Komisji:
- maszynę do pisania
- kopie wszystkich numerów BI redagowanych przez UKK
- sumę 3.0 mln zł (wrzesień br.) będącą ostatnią ratą zysku z inwestycji gospodarczej.
Za wiedzą Uczelnianej Komisji Koordynacyjnej przekazano do Komisji Zakładowej:
- sumę 264.547 zł
- ok. 50 kaset magnetofonowych
- książki (do BG Politechniki Wrocławskiej).
- Zakończenie.
Działalność tajnych struktur “S” koordynowana przez UKK była możliwa dzięki zaangażowaniu wielu ludzi. Oceniamy, że w sposób ciągły (w kolportażu, druku, informacji, zbieraniu składek) współpracowało z UKK 120-150 osób. Cała pokaźna działalność finansowa była możliwa przede wszystkim dzięki składkom członków “S”. Stałe składki płaciło około 1000 osób, co – sądzimy – i pod względem liczby osób i wysokości wpłat przewyższało wyniki oficjalnie działającego reżimowego ZNP. Pod wieloma względami Politechnika należała do czołowych zakładów w Regionie. Pragniemy tu podnieść zasługi i złożyć podziękowania anonimowym kolporterom, drukarzom, przepisującym na maszynie, zbierającym składki i płacącym składki. Bez ich pomocy nie byłoby możliwe prowadzenie wieloletniej działalności podziemnej. Ich odpowiedzialność i dyskrecja sprawiły, że prowadziliśmy tę działalność bez strat i represji.
Na koniec na podkreślenie zasługuje bardzo dobra współpraca z Kol. Tomkiem Wójcikiem w okresie gdy tworzył fakty dokonane dla ponownego oficjalnego istnienia “S” na PWr. Odbywało się to w zupełnym wzajemnym porozumieniu i akceptacji. Nie było żadnych sporów kompetencyjnych od pierwszego zebrania zorganizowanego z polecenia UKK przez Kol. T. Wójcika w październiku 1988 (patrz nr specjalny BI z 4.X.1988 r.) aż do zawieszenia działalności UKK w dniu 11 listopada 1989 r.
Oświadczenie końcowe UKK.
Niniejszym Sprawozdaniem i przekazaniem 2 egzemplarzy tego sprawozdania wraz z oddzielną listą osób działających w UKK Komisji Oceniającej w składzie prof. prof. Krzysztof Pigoń, Marian Suski, Andrzej Wiszniewski, Tadeusz Zipser Uczelniana Komisja Koordynacyjna NSZZ “Solidarność” na Politechnice Wrocławskiej kończy swoją działalność i rozwiązuje się.
Wrocław, 30 września 1990 r.
UKK NSZZ “S”
Politechniki Wrocławskiej
OŚWIADCZENIE UKK
- Uczelniana Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” PWr. uznaje, że powołanie Rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego pierwszego od 1945 r. rządu niezdominowanego przez komunistów, gwarantuje swobody polityczne i gospodarcze, o które Polacy walczyli od pierwszych dni komunistycznej niewoli, a w sposób szczególny od wprowadzenia stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981 r. w porozumieniu z Prezydium Komisji Zakładowej NSZZ “Solidarność” na Politechnice Wrocławskiej UKK postanawia zawiesić z dniem 11 listopada 1989 r. działalność swoją i tajnych struktur w instytutach i innych jednostkach organizacyjnych uczelni
- Nie mamy złudzeń, co do tego, że przeciwnicy obecnych demokratycznych przemian zechcą sięgnąć po utraconą hegemonię. Dlatego nie ujawniamy swoich nazwisk ani struktur – jesteśmy gotowi podjąć tajną działalność natychmiast po czyimkolwiek zamachu na rodzącą się Rzeczpospolitą.
- Godzi się jednak przypomnieć dwie osoby z naszego grona, które Bóg powołał do siebie.
- Kolega Tadeusz Huskowski był organizatorem tajnej struktury „Solidarność” na Politechnice Wrocławskiej. Swoim spokojem i opanowaniem, szlachetnością wywierał ogromny wpływ na nasze postawy. Śmierć zastała go przy pracy konspiracyjnej. Dotkliwie odczuliśmy Jego odejście i nie znalazł się nikt kto by Go potrafił zastąpić.
- Drugi z kolegów, młodszy o pokolenie Jacek Klincewicz, wniósł do naszej pracy wiele młodzieńczego entuzjazmu. Do tej pory widzimy Jego uśmiechniętą twarz, przekazującą optymizm mimo ponurej rzeczywistości. Odszedł nagle i tragicznie podczas wyprawy na Himalchuli w Himalajach.
- Czyli dobro służąc bliźnim. Niech Pan przyjmie Ich Dusze na Swoją służbę.
- Biuletyn Informacyjny ukazujący się nieprzerwanie od stycznia 1982 r., jako tajny miesięcznik UKK od listopada 1989 r. będzie redagowany przez nowy Zespół powołany przez Zakładową Komisję NSZZ “Solidarność”.
- Wzywamy tajne struktury w jednostkach organizacyjnych aby w terminie do 11 listopada rozliczyły składki zbierane tajnie w okresie od wprowadzenia stanu wojennego do czerwca 1989 r. Pozostające kwoty należy przekazać dotychczasowym sposobem do UKK lub rozliczyć przed Komisją Zakładową „Solidarność” lub Komisją własnej jednostki.
- UKK dokona rozliczenia kwot pozostających w jej dyspozycji przed komisją złożoną z osób o niekwestionowanym na Uczelni autorytecie, a odpowiedni komunikat zostanie podany do publicznej wiadomości w listopadzie br.
- UKK serdecznie dziękuje tym, którzy czynnie wspierali jej działalność. Przez cały okres tajnej działalności nie otrzymywaliśmy żadnej pomocy finansowej z zewnątrz. Przeciwnie, wspieraliśmy finansowo osoby represjonowane, w tym studentów i osoby spoza Politechniki. Cała działalność UKK była możliwa dzięki naszym członkom, którzy składkami wspierali istnienie tajnych struktur.
- Chcemy wierzyć, że walka tajna o uznane przez ogół wartości nie będzie już potrzebna i że wszyscy, którzy wykazywali aktywność w warunkach konspiracji włączą się teraz w jawne formy budowy naszej Rzeczpospolitej.
Wrocław, 23 październik 1989 roku
UKK NSZZ “Solidarność”
przy Politechnice Wrocławskiej
Lista członków UKK NSZZ „Solidarność”
przy Politechnice Wrocławskiej, w okresie od zawiązania UKK (kwiecień/maj 1982) do rozwiązania się w listopadzie 1989 roku.
/Lista w układzie alfabetycznym. Uwagi przy nazwisku dotyczą okresu działania UKK oraz głównego zakresu obowiązków/.
- Ryszard Czoch /I-28/ dr inż., adiunkt, od zimy 1982/83 do końca, przedstawiciel UKK w „poziomce”, od nr 40 (październik 1984) do końca redaktor Biuletynu Informacyjnego.
- Tadeusz Huskowski /Centrum Obliczeniowe/ doc. dr, docent, założyciel i przewodniczący UKK od jej założenia do chwili śmierci, informacja, kontakty – również z NZS, współredaktor Biuletynu Informacyjnego, członek RKS „Solidarność” Dolny Śląsk.
- Stanisław Jabłonka /I-4/ dr inż. adiunkt, od założenia UKK do końca, redaktor Biuletynu Informacyjnego do nr 39, informacja, kontakty między Komisjami Oddziałowymi, kolportaż prasy.
- Jerzy Kamburowski /I-23/ dr inż., adiunkt, od założenia UKK do października 1982 r. (do chwili internowania niezwiązanego z działalnością w UKK), informacja, druk Biuletynu Informacyjnego.
- Jacek Klincewicz /I-8/ dr inż., adiunkt, od 1985 r. do tragicznej śmierci w grudniu 1986 r., kolportaż prasy, i książek, kontakty z NZS.
- Eugeniusz Korejwo /I-4/ dr inż., adiunkt, od stycznia 1987 r. do końca, kolportaż książek i prasy, kontakty z NZS.
- Józef Lipiński /I-4/ dr inż., adiunkt, od zimy 1983 r. do końca, przedstawiciel UKK w „poziomce”, kolportaż prasy, skarbnik UKK od 1984 r. do końca.
- Zbigniew Radzimski /I-25/ dr inż. adiunkt, od założenia UKK do końca 1984 (wyjazd do USA), koordynator ds. druku i kolportażu, skarbnik UKK do 1984 r..
- Zdzisław Rechul /I-19/ Dr inż. adiunkt, od 1985 r. do końca, główny kolporter prasy niezależnej w Politechnice Wrocławskiej od 1985 r. do końca.
- Andrzej Siciński /I-25/ mgr inż., specjalista, od wiosny 1985 r. do końca, koordynator ds. druku, kolportaż, kontakty z NZS.
- Anna Szczepanik /I-26/ mgr inż., specjalista, od założenia UKK do aresztowania jesienią 1982 r. (niezwiązanego z działalnością w UKK), informacja, kontakty między Komisjami Oddziałowymi.
- Andrzej Waligórski /ZANiD/ inż., specjalista, od początku do 1987 r., informacja, kolportaż, druk Biuletynu Informacyjnego.
Oprócz tej 12-osobowej listy członków UKK jest jeszcze 13 osoba, która nie jest wyszczególniona na tej liście gdyż prowadziła ona działalność w pewnym stopniu niezależną od UKK. Osoba zajmująca się pracownikami Administracji Centralnej, Zakładu Graficznego, Biblioteki, Działu Administracyjno-Gospodarczego, Zakładu Remontowo-Budowlanego oraz okresowo niektórych Instytutów przekazywała część składek i rozliczała się finansowo przed UKK. Działała ona od 17 grudnia 1981 r. do 1989 r. współpracując z poszczególnymi członkami UKK a przede wszystkim z przewodniczącym UKK Tadeuszem Huskowskim. Tą 13 osobą jest Jadwiga Szymonik.