Nowy wiek emerytalny nie skróci ochrony przed zwolnieniem

Pracownikowi w okresie czterech lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę. W obecnym stanie prawnym okres obowiązywania tej ochrony dla niektórych roczników jest przedłużony, aż do uzyskania przez nich aktualnego wieku emerytalnego. Z dniem 1 października 2017 r. powszechny wiek emerytalny ulegnie obniżeniu, nie wpłynie to jednak na dotychczasowy poziom ochrony przedemerytalnej.

Nowy wiek emerytalny będzie obowiązywał od 1 października 2017 r. /

Cztery lata pod ochroną

Prawo pracy przyznaje pracownikom, którym pozostało tylko kilka lat do uzyskania wieku emerytalnego, szczególną ochronę zatrudnienia. Polega ona na zakazie wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę w okresie 4 lat przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego (art. 39 K.p.). Powyższa ochrona ulega uchyleniu tylko w razie:

• ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 41¹p.),
• przyznania pracownikowi prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (art. 40 K.p.).

Moment rozpoczęcia ochrony jest różny dla poszczególnych pracowników, zależy bowiem od tego, kiedy będą mogli przejść na emeryturę. To z kolei zależy od przepisów dotyczących wieku emerytalnego, które w tym zakresie ulegały zmianie na przestrzeni lat.

Do końca 2012 r. powszechny wiek emerytalny wynosił 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Oznaczało to, że do 31 grudnia 2012 r. ochroną przed wypowiedzeniem były objęte pracownice między 56. a 60. rokiem życia i pracownicy pomiędzy 61. a 65. rokiem życia. Od 1 stycznia 2013 r. nastąpiła znacząca zmiana przepisów emerytalnych, na mocy których wiek emerytalny został wydłużony – docelowo do 67 lat dla mężczyzn i kobiet. Dochodzenie do tego nowego wieku emerytalnego zostało jednak rozłożone w czasie. Wiek emerytalny był (i jest) podwyższany stopniowo, o 1 miesiąc co 3 miesiące. Ochrona przedemerytalna ustalana jest w odniesieniu do nowego wieku emerytalnego wprowadzonego od 1 stycznia 2013 r. Przy czym pracownicy, którzy w dniu 1 stycznia 2013 r. korzystali już z ochrony przedemerytalnej (lub osoby, które mogłyby z niej skorzystać, jeżeli w tym dniu pozostawałyby w zatrudnieniu) – są objęci tą ochroną przez czas do osiągnięcia przedłużonego wieku emerytalnego. W konsekwencji może to dać im ochronę dłuższą niż 4 lata.

Wskazane zasady korzystania z ochrony przedemerytalnej ulegną ponownej modyfikacji, wraz z kolejną zmianą wieku emerytalnego, która ma nastąpić od 1 października br. Z tym dniem nastąpi powrót do wieku emerytalnego obowiązującego przed 1 stycznia 2013 r. Kobiety będą więc mogły przejść na emeryturę po ukończeniu 60. roku życia, a mężczyźni 65. roku życia (mowa tu o powszechnym wieku emerytalnym).

Wiek emerytalny i dalsza ochrona

Nowy wiek emerytalny, który będzie obowiązywał od 1 października 2017 r., został wprowadzony ustawą z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 38), dalej noweli. Zawiera ona przepisy przejściowe dotyczące stosowania ochrony przedemerytalnej. W zakresie tych przepisów można wyróżnić kilka sytuacji:

• w dniu wejścia w życie noweli, tj. w dniu 1 października 2017 r., pracownik objęty będzie ochroną przedemerytalną przewidzianą w art. 39 K.p. – wówczas ochrona przedemerytalna będzie obowiązywała od dnia wejścia w życie noweli, aż do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego ustalonego przez obecne przepisy; tak ustalony okres ochronny będzie obowiązywał nawet wtedy, gdy w jego trakcie pracownik osiągnie wiek emerytalny zgodny z przepisami, które wejdą w życie od 1 października 2017 r. (art. 28 noweli) – przykład 1, 
• w dniu wejścia w życie noweli osobie niebędącej pracownikiem przysługiwałaby ochrona przedemerytalna, gdyby pozostawała w zatrudnieniu – wówczas ochrona przedemerytalna będzie obowiązywała na zasadach analogicznych jak wskazane wcześniej, 
• w dniu wejścia w życie noweli pracownikowi nie będzie przysługiwała ochrona przedemerytalna, ale osiągnie on „nowy” wiek emerytalny (tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) przed upływem 4 lat od wejścia w życie noweli – w takim przypadku ochrona przedemerytalna będzie przysługiwała przez 4 lata, licząc od 1 października 2017 r., także wówczas, gdy upływ tego okresu przypadnie po osiągnięciu wieku 60 lat przez kobiety i 65 lat przez mężczyzn (art. 29 noweli) – przykład 2, 
• w dniu wejścia w życie noweli osobie niebędącej pracownikiem nie przysługiwałaby ochrona przedemerytalna, gdyby pozostawała w tym dniu w zatrudnieniu, ale ukończy ona 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn przed upływem 4 lat od wejścia w życie noweli – wówczas ochrona przedemerytalna (w razie podjęcia zatrudnienia) będzie obowiązywała na zasadach analogicznych jak wskazane w odnośniku powyżej.

Reasumując, można powiedzieć, że w niektórych sytuacjach pracownikowi będzie przysługiwała ochrona przedemerytalna także wtedy, gdy osiągnie już nowy, niższy niż obecnie wiek emerytalny.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 19 (1373) z dnia 2017-03-06